243. Տրված գոյականներից ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր (բայեր) կազմի`ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՝ր:

ա) ամպ-ամպել, ծաղիկ-ծաղկել, վար-վարել, կար-կարել, երգ-երգել, ժողով-ժողովել, օճառ-օճառել:

բ) գող-գողանալ, վախ-վախենալ, քար-քարանակ, մահ-մահանել, մանուկ-մանկանալ, էջ(իջ)-իջնել, մայր-մայրանալ:

244. Տրված ածականներից բայեր (ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր) կազմի՝ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՝ր:

Գեղեցիկ-գեղեցկանալ, հպարտ-հպարտանալ, տգեղ-տգեղանալ, մեծ-մեծանալ, փոքր-փոքրանալ, չար-չարանալ, չոր-չորանալ, թարմ-թարմանալ, խոնավ-խոնավանալ, սև-սևանալ, բարձր-բարձրանալ, մանր-մանրանալ, ճերմակ-ճերմակել, դալուկ-դալկանալ, ծանր-ծանրանալ

Ex. 12

1. A: Did you go to work yesterday?

B: No, I didn’t. I never work on Saturday.

• A: Did you see Charles yesterday?

B: Yes. We had lunch together.

• A: Does Colin work at a bank?

B: No, he doesn’t. He works at a post office

Մայրը

Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը (պատահել)։ Էս դեպքից հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը: Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։ Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի օճորքին։ Ե՛վ գարունն էր բացվում, և՛ մեր սրտերն էին բացվում, հենց որ նա իր զվար- ճիչով (հայտնվել) մեր գյուղում ու մեր կտուրի տակ։
Եվ ի՜նչ քա-ցր էր, երբ առավոտները նա ծլվլում էր մեր երդիկին, կամ երբ իրիկնապահերին իր ընկերների հետ շարժվում էին մի երկար ձողի վրա ու «կարդում իրիկնաժամը»:

Եվ ահա նորից գարնան հետ վերադար-ել էր իր բունը։ Ձու էր ածել, ճուտ էր հանել ու ամբողջ օրը ուրախ ճչալով թռչում, կերակուր էր բերում իր ճուտերին։ Էն իրիկունն էլ, որ ասում եմ, եկավ, կտցում կերակուր բերեց  ճուտերի համար։ Ճուտերը ծվծվալով բնից դուրս հանեցին դեղին կտուցները։

Էդ ժամանակ, ինչպես եղավ, նրանցից մինը, գուցե ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը, (շտապել), ավելի դուրս ձգվեց բնից ու ընկավ ներքև։

Մայրը ճչաց ու ցած թռավ ճուտի ետևից։ Բայց հենց էդ վայրկյանին, որտեղից որ է, դուրս պրծավ մեր կատուն, վեր թռցրեց փոքրիկ ճուտը։

— Փի՛շտ, փի՛շտ, – վեր թռանք ամենքս, իսկ ծիծեռնակը սուր ծղրտալով ընկավ կատվի ետևից` նրա շուրջը թրթռալով կտցահարելով, բայց չեղավ։ Կատուն փախավ- մտավ ամբարի տակը։ Եվ այս ամենն այնպես արագ (կատարվել), որ անկարելի էր մի բան անել։

Ծիծեռնակը դեռ ծղրտալով պտտվում էր ամբարի շուրջը, իսկ մենք` երեխաներս, մի-մի փայտ առած պտտվում էինք ամբարի տակը, մինչև կատուն դուրս եկավ ու փախավ դեպի մարագը՝դունչը լիզելով։

Ծիծեռնակը դատարկ կատվին որ տեսավ, մի զիլ ծղրտաց ու թռավ, ի-ավ դիմացի ծառի ճյուղին։ Այնտեղ լուռ վեր եկավ։ Մին էլ տեսանք` հանկարծ ցած ընկավ մի քարի կտորի նման։ Վազեցինք, տեսանք` մեռած, ընկած է ծառի տակին։

Մի գարնան իրիկուն էր որ այս դեպքը պատահեց։ Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է, ու սիրտն էլ սիրտ է, ինչպես մերը:

1.Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն գծիկ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝                  

         լրացնելով բաց թողած տառերը:

զվարթ

քաղցր

վերադարձել

իջավ

2. Ի՞նչ է նշանակում ծղրտալով բառը.

     ա/ ծիծաղելով

     բ/ թռչկոտելով

     գ/ ճչալով

     դ/ մկկալով

3. Դու՛րս գրիր տեքստում ընդգծված  բառերը ̀  դիմացը  գրելով  դրանց  հոմանիշները  (իմաստով մոտ  բառեր):

դեպքից-պատահմունքից

ուրախ-զվարթ

վայրկյանին-այդ պահին

զիլ-հզոր

4. Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

   ա/ իրիկնապահ-բարդ

  բ/անզգույշ-ածանցավոր

  գ/փոքրիկ-պարզ

  դ/այնտեղ-բարդ

5. Տեքստից դու՛րս գրիր  եզակի թվով չորս գոյական և դարձրու՛  հոգնակի:

դուռ-դռներ

կտուց-կտուցներ

կերակուր-կերակուրներ

ծիծեռնակ-ծիծեռնակներ

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակն է սխալ.

    ա/ վազեցինք-բայ

    բ/ երկար- ածական

    գ/ կտուց-գոյական

    դ/ դեղին-գոյական

7 .Դու՛րս  գրիր տեքստում փակագծերի մեջ  դրված բայերը  և  դիմացը գրի՛ր անհրաժեշտ ձևերը  (համապատասխանեցրո՛ւ տեքստին):

շտապել-շտապեց

պատահել-պատահեց

հայնտվել-հայնտվեց

կատարվել-կատարվեց

8. Գտի՛ր տրված նախադասության գլխավոր անդամները՝ ենթական և ստորոգյալը։                                                             

Մայրը ճչալով թռավ ներքև ընկած ճտի ետևից:

ենթակա-Մայրը

ստորոգյալ-թռավ
 9. Տեքստից դու՛րս գրիր ուրիշի ուղղակի խոսք պարունակող մեկ նախադասություն.

— Փի՛շտ, փի՛շտ,

10. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողած  կետադրական նշան: Լրացրո՛ւ:

Մի գարնան իրիկուն էր որ այս դեպքը պատահեց։

11. Դու՛րս գրիր ստեղծագործության գլխավոր իմաստն արտահայտող նախադասությունը:

Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է, ու սիրտն էլ սիրտ է, ինչպես մերը:
12. Ի՞նչ սովորություններ ունեն ծիծեռնակները:

խղճող
13.Ծիծեռնակի ո՞ր ճուտը կատվի զոհը դարձավ.

       ա/ամենից փոքրը կամ ամենից անկարգը

       բ/ ամենից անվախը կամ ամենից չարաճճին

        գ/ ամենից մեծը կամ ամենից հնարամիտը

        դ/ ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը

Պատ.՝ ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը

14. Ի՞նչ պատահեց ծիծեռնակին, երբ տեսավ դատարկ կատվին.

        ա/թռավ-գնաց, որպեսզի կերակուր բերի

         բ/ հանգիստ նստեց ծառի ճյուղին

        գ/ քարի կտորի նման ցած ընկավ ճյուղից

        դ/ ծլվլում էր երդիկին

15. Ինչո՞ւ երեխաները չկարողացան փրկել ծիծեռնակի ձագին:

Իսկ երեխաներ, մի-մի փայտ առած պտտվում էին ամբարի տակը, մինչև կատուն դուրս եկավ ու փախավ դեպի մարագը՝դունչը լիզելով։ Որովհետև նրանք դանդաղ էին և չկարողացան բռնել կատվին:

 Լինում է, չի լինում ̀ մի  կամակոր  թագավոր  է  լինում: Մի  օր  նա  կանչում է  իր  երկրի  բոլոր   դեր□ակներին  և  հրամայում, թե  ինձ  համար  մի  այնպիսի  վերմակ  կարեք, որ  հասակիս  համեմատ  լինի ̀ ոչ  երկար, ոչ  կարճ: Ոչ մի դերձակ  չի  կարողանում  թագավորի  հրամանը  կատարել, բոլորի  գլուխներն  էլ  կտրել  է  տալիս:

   Օրերից  մի  օր  թագավորի  մոտ  մի  դերձակ  է  գալիս:

— Թագավորն  ապրած  կենա, -ասում  է  նա, —  ես  քո  ուզած  վերմակը  կկարեմ: Ոչ  երկար  կլինի, ոչ կարճ:

 — Լավ, — ասում է թագավորը, — բայց  տես,  եթե  մի  փոքր  երկար  եղավ  կամ  կարճ, իմացած  լինես ̀ գլուխդ  կտրելու  եմ:

 -Համաձայն   եմ, թագավորն  ապրած  կենա, թե  չկարողացա ̀  գլուխս  կտրի:

  Դերձակը  գնում  է  մի  վերմակ  կարում,  դիտմամբ  էլ  մի  քիչ  կա-ճ  է  անում: Տանում  է,  դնում  թագավորի  առաջ: Փեշի  տակ  էլ  թաքուն  մի  ճիպոտ  է  պահած  լինում:

  -Թագավորն  ապրած  կենա, — ասում է  դերձակը ̀  գլուխ  տալով, — քո  ուզած  վերմակը  կարել  եմ: Տես ̀  կհավանե՞ս:

Կարդալ Ավելին

А. Упражнение 1. Вместо точек вставьте нужное слово (этот, эта, это,
эти).
Модель: … книга лежит на столе. – Эта книга лежит на столе.

1. этот студент хорошо играет в футбол. 2. эти книги у меня есть. 3. Борис
   читает эти газеты. 4. эта студентка пишет красиво. 5. Мы пишем это упражнение.
2. Мы учим этот диалог. 7. этот студент читает по-английски хорошо. 8. эта газета
   лежит справа.

1. Мы говорим по-русски .
Сегодня день. (хороший, хорошо)

2. У меня есть … шляпа.
   Анна пишет … . (красиво, красивая)
3. Анна говорит … .
   У Анны … голос. (тихий, тихо)
4. Студент читает текст … .
   По радио играет … музыка. (громкий, громко)
5. Это … книга.
   Преподаватель рассказывает … . (интересно, интересный)

Я люблю играть в футбол. В неделу 3 раза я иду на трeнеровки в нашей школе. Некотороё время назад Я нелюбил футбол и любил баскетбол, но я изменил моё мнение. Я хочу стать футболистом потому что считаю лучшая работа это-хобби. Mоё второй хобби это-чтение. Моя любимая книга это-«без семьи».

9. Write what Edward usually does and what he did yesterday.

1 Edward usually finishes work at 3:30 pm, but yesterday, he finished work at 2:00

2. Edward usually goes home by train, but yesterday he went home with taxi.

3. Edward usually eats dinner at home, but yesterday he ate dinner at restaurant.

4. Edward usually goes to bed early but yesterday he went to bed late.

Արնանման-արյան նման

ջինջ-մաքուր պարզ

ողբաձայն-սգո երգ

ճերմակ-սպիտակ

բույր-հոտ

արյունաքամ-արյուն քամող

անհաս-չհասնող

խորշել-զզվել

գազել-վիթ

մտորում-մտածմունք

անծիր-անծայրածիր

դառնաղի-դառն և աղի

թթենի-թթի ծառ

անգին-գին չունեցող

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում,
Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում,
Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման,
Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում։

Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե,
Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ,
Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև,
Ու հնամյա քաղաքների հազարամյա քա՛րն եմ սիրում։

Ո՛ւր էլ լինեմ — չե՛մ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր,
Չե՜մ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրքերը մեր,
Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր —
Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան — յա՛րն եմ սիրում։

Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․
Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․
Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։

Առաջադրանքներ

• Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի’ր:

ողբանվագ-սգո նվագ

հեզաճկուն-հեզորեն ճկուն

• Կարդա’ բանաստեղծությունը` դուրս գրելով մակդիրները և բացատրելով դրանք:

անուշ, լացակումած, արևահամ, վառման, հեաճկուն, մուգ, ջրերը ջինջ, լուսե, ամռան վսեմ, անհյուրընկալ, լուսապսակ, սո՜ւր, ճերմակ

• Դուրս գրիր այն բառերը, որոնք միայն այս բանաստեղծության մեջ հանդիպեցիր: Փորձիր բացատրել:

անարան

• Առանձնացրու քեզ առավել դուր եկած քառատողը և մեկնաբանիր ընտրությունդ:
• Դուրս գրիր մի քանի բառակապակցություն և դրանցով նախադասություններ կազմիր:
• Ընդգծված բառերը փոխարինիր հոմանիշ բառերով: Ի՞նչ փոխվեց. դիտարկիր:
• Համացանցում փնտրիր և առանձնացրու Մարտիրոս Սարյանի նկարներից մեկը, որն առավել համապատասխանում է բանաստեղծության նկարագրությանը: Հիմնավորի’ր ընտրությունդ:

Shop assistant: Hi there. Do you need any help?
Mike: Hi. Er … I really like these trainers. How much are they?
Shop assistant: Oh … they’re 20.000AMD.
Mike: OK. Do you have them in a 39?
Shop assistant: I’ll have a look for you.
Mike: Thanks.
Shop assistant: Oh … what colour would you like?
Mike: White, please.
Shop assistant: OK, just a moment, please. (The assistant goes to look for the trainers that Mike wants to try on.) We’ve got a 39 in black, but not in white.
Mike: Oh … do you have size 40 in white?
Shop assistant: Yeah, sure. Do you want to try them?
Mike: Yes, please. (The assistant gets Mike the trainers. Mike tries them on.)
Shop assistant: How are they?
Mike: I like them, but they’re a bit too big, but I’ll buy these for next spring.
Shop assistant: Thanks a lot. Bye now. Mike: Thanks, bye.